ΠΡΟΤΑΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ art-act@tellas.gr
ΣΕ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΧΡΟΝΟ: Για την ανάπτυξη λειτουργικής πολιτισμικής αποχής
21.04.2010
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΑΠΟΨΗΣ.
Η ΣΕΛΙΔΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΩΣ ΚΕΛΥΦΟΣ ΛΟΓΟΥ – ΟΡΑΜΑΤΟΣ - ΠΡΟΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ-ΧΡΟΝΟΥ ΠΟΥ ΔΡΑ Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ.
ΟΙ ‘ΣΥΝΔΑΙΤΥΜΟΝΕΣ ‘ ΑΥΤΟΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΤΟ ΟΧΗΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΙΔΕΑΣ ΓΙΑ ΑΝΟΙΧΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟ.
ΠΡΟΤΑΣΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ art-act@tellas.gr
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΡΦΑΡΑΣ
Τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει το δημιουργό και την έμπνευσή του
Η Χαρακτική είναι καλλιτεχνική έκφραση στην οποία συμμετέχουν με όλες τις δυνάμεις τους το πνεύμα και το χέρι, η έμπνευση και η μαστοριά.
ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ Ο καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών στην έδρα της χαρακτικής Μιχάλης Αρφαράς, μύστης και μέγιστος αλχημιστής της τέχνης του, αναλύει την περιπέτεια της εικόνας, από τις τεχνικές της εκτυπωτικής μήτρας [χειροποίητης ή ψηφιακής χάραξης] έως την έντυπη μορφή της, από την εγκατάσταση της στο χώρο έως τον πειραματικό κινηματογράφο .
Στο έργο του διακρίνω τη γνώση των μεθόδων και τεχνικών από τις ασιατικές εκτυπωτικές λύσεις του 6ου μ.Χ. αιώνα έως τις δυνατότητες των ψηφιακών μέσων και των νέων τεχνολογιών.
Οι πληροφορίες του μετασχηματίζονται δια μέσου του ψυχισμού του σε έργο ιδιαζόντως προσωπικό.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΡΦΑΡΑΣ Εάν με ρωτούσε κάποιος να του περιγράψω τον καλλιτεχνικό μου χαρακτήρα, θα του απαντούσα ότι, «ο Αρφαράς είναι αναμφισβήτητα ένας σύγχρονος πειραματικός καλλιτέχνης με βαθιά ελληνικές ρίζες». Όσο πρωτοποριακά και αν είναι τα έργα μου, είναι άμεσα επηρεασμένα από τη βυζαντινή αντίληψη της δισδιάστατης και αυτόφωτης εικόνας, με κυρίαρχο θέμα την ανθρώπινη φιγούρα. Αυτό έχει άμεση σχέση με τη βιογραφία μου. Αν και γεννήθηκα στην Αθήνα, πέρασα τα παιδικά και νεανικά μου χρόνια στην επαρχία. Εκεί, σ’ έναν κόσμο εικαστικά φτωχό και αργότερα καταπιεσμένο από τη δικτατορία, είχα ελάχιστες καλλιτεχνικές εμπειρίες. Ο κόσμος των εικόνων που τότε ήλθα σε επαφή ήταν, εκτός από τα εικονογραφημένα σχολικά βιβλία, οι εκκλησιαστικές αγιογραφίες και ο κόσμος του θεάτρου σκιών. Σαν παιδί είχα την τύχη να ζήσω παραστάσεις από σχεδόν όλους τους μεγάλους καραγκιοζοπαίχτες που γύριζαν τότε με τούς θιάσους τους τις πόλεις. Εκεί ίσως να βρίσκεται και η ρίζα της μετέπειτα πολύχρονης ενασχόλησης μου με τον πειραματικό κινηματογράφο κινουμένων σχεδίων (animation).
Τον πλέον σπουδαίο ρόλο στην καλλιτεχνική μου εξέλιξη έπαιξαν αναμφισβήτητα οι σπουδές μου στη Γερμανία. Αυτές μου χάρισαν μία σοβαρή, πολύπλευρη εικαστική παιδεία, αλλά και τη συνειδητοποίηση
και σταθεροποίηση τής μέχρι τότε υποθάλπουσας ελληνικότητας της οπτικής μου μνήμης. Η μακρόχρονη δημιουργική μου περίοδος στο εξωτερικό συνετέλεσε στη δημιουργία ενός έργου με βαθιά, διαχρονική ελληνικότητα, απαλλαγμένη από κάθε είδους λαϊκισμούς και διακοσμητικές ελαφρότητες. H συνεχής έρευνα του κόσμου της τέχνης και των πολυδιάστατων εκφραστικών δυνατοτήτων του αποτέλεσε την αφετηρία παράλληλης ενασχόλησης μου με την χαρακτική, τη ζωγραφική, τις πλαστικές τέχνες και τον κινηματογράφο. Είναι γνωστό ότι, η εικαστική έκφραση μορφοποιείται ανέκαθεν στις τρεις διαστάσεις. Ο 20ος αιώνας όμως προσέθεσε σε αυτές τη χρονική διάσταση και τον ήχο. Λογικό είναι λοιπόν ένας σύγχρονος εικαστικός καλλιτέχνης να δημιουργεί έργα που εμπεριέχουν όλες αυτές τις διαστάσεις. Στην περίπτωση της δικής μου εξέλιξης, βασικό ρόλο έπαιξε η εκτυπωτική μήτρα της χαρακτικής, η οποία είναι ένα τρισδιάστατο, ανάγλυφο συνήθως μεταλλικό ή ξύλινο αντικείμενο. Χρησιμοποιώντας λοιπόν τις μήτρες, εκτός από την εκτύπωση δισδιάστατων έργων, σαν υλικό στη δημιουργία τρισδιάστατων αντικειμένων, επέκτεινα την καλλιτεχνική μου έκφραση σε τρισδιάστατες φιγούρες - εγκαταστάσεις. Στη συνέχεια, τα χαρακτικά σε συνδυασμό με τις τρισδιάστατες φιγούρες δημιουργούν τους βασικούς συντελεστές του πειραματικού μου κινηματογράφου(animation film). Πιστεύω ότι, η πολυμορφία του εικαστικού μου έργου προσφέρει στο θεατή – μελετητή του μία αισθητική απόλαυση που συμπεριλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος των αισθήσεων του, αλλά παράλληλα προϋποθέτει την ύπαρξη σοβαρής εικαστικής παιδείας. Αυτή ακριβώς η προϋπόθεση ύπαρξης μίας ειδικευμένης εικαστικής παιδείας για την κατανόηση της χαρακτικής τέχνης, αλλά και ο εκφραστικός πλούτος της αποτέλεσε για εμένα την αφετηρία ενασχόλησης μου με αυτή και την ιδιαίτερη χρήση των τεχνικών της. Η Χαρακτική είναι μία καλλιτεχνική έκφραση στην οποία συμμετέχουν με όλες τις δυνάμεις τους το πνεύμα και το χέρι, η έμπνευση και η μαστοριά. Γι’ αυτό το τελικό καλλιτεχνικό προϊόν είναι τόσο ευαίσθητο στις ραγδαίες εξελίξεις της τέχνης και της τεχνολογίας. Έτσι, ο όρος Χαρακτικό έχει ξεπεράσει σήμερα την κυριολεκτική σημασία του και περιλαμβάνει κάθε πρωτότυπο έντυπο καλλιτεχνικό έργο, τυπωμένο από μήτρες που δημιουργεί ο ίδιος ο καλλιτέχνης. Στην καλλιτεχνική ξυλογραφία και χαλκογραφία υπήρχε πράγματι χάραξη με εργαλεία ή οξέα. Ήδη όμως η λιθογραφία άρχισε με την εμφάνισή της να εισάγει αλλαγές στην αντίληψη της χαρακτικής, τις οποίες συνέχισε η μεταξοτυπία. Αν αυτά συνέβαιναν στην εποχή των παραδοσιακών τεχνικών, φαντασθείτε τι συμβαίνει σήμερα, στην εποχή των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ορισμένες αξίες όμως είναι διαχρονικές και αχειραγώγητες από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Βεβαίως, το μέσο ορίζει την καλλιτεχνική έκφραση. Αυτό άλλωστε έκανε η λιθογραφία, η οποία εμφάνισε πιο ζωγραφική τη ματιά των χαρακτών ή η μεταξοτυπία, η οποία παρουσίασε πολύχρωμη την έμπνευσή τους. Και οι ηλεκτρονικές μέθοδοι πιστεύω ότι με τη σειρά τους εμπλουτίζουν την χαρακτική εικόνα με τις πολυδιάστατες εκφραστικές δυνατότητες που διαθέτουν. Όμως τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει το δημιουργό και την έμπνευσή του. Η συμμετοχή του στο χαρακτικό γίγνεσθαι αποτελεί το μέτρο που καθορίζει το βαθμό αυθεντικότητας του έργου του. Σε αυτή την αυθεντική και γνήσια βάση κτίζεται η καλλιτεχνική αξία του έργου. Ο όρος Χαρακτικό παραπέμπει σήμερα στην έντυπη εικαστική εικόνα, την οποία εμπνεύσθηκε και τύπωσε ο καλλιτέχνης από κάθε είδους εκτυπώσιμες μήτρες που δημιούργησε ο ίδιος. Για τη δημιουργία ενός έντυπου έργου χρησιμοποιώ συνδυασμούς τεχνικών, κάτι που μου χαρίζει εικόνες μεγάλης αισθητικής έντασης και νοηματικού βάθους. Συχνά σε μία χαρακτική μου σύνθεση συνυπάρχουν η χαλκογραφία με τη λιθογραφία και την ξυλογραφία πλαισιωμένες από έγχρωμα μεταξοτυπικά ή ηλεκτρονικά τυπωμένα στοιχεία (όπως φωτογραφίες, έγχρωμα γραφιστικά...). Το τελικό αποτέλεσμα της εικαστικής μου έρευνας είναι κύκλοι έργων, οι οποίοι ενσωματώνουν χαρακτική, ζωγραφική, γλυπτική και φιλμ. Η αθηναϊκή γκαλερί FIZZ (11 Φεβρουαρίου – 6 Μαρτίου 2010) παρουσιάζει σε μία ατομική έκθεση τον κύκλο έργων μου με τον τίτλο «ΚΟΥΚΛΟΤΟΠΟΣ». Η έκθεση βασίζεται στο ομώνυμο πειραματικό φιλμ, που κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα προβάλλεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο της γκαλερί. Τα έργα της έκθεσης είναι αυτά που χρησιμοποιήθηκαν στο γύρισμα του φιλμ και έχουν άμεση αισθητική σχέση, ή εμπνεύσθηκαν από αυτό. Όλη η έκθεση είναι μία σύνθεση από χαρακτικά, ζωγραφικά έργα και τρισδιάστατες φιγούρες διαφόρων υλικών στο χώρο. Το φιλμ «ΚΟΥΚΛΟΤΟΠΟΣ» είναι ένα ηχηρό grafiti στο χρόνο, ένας ξέφρενος χείμαρρος εικόνων πλαισιωμένων με τους ηλεκτρονικούς ήχους του Στέφανου Βασιλειάδη. Το φιλμ «ΚΟΥΚΛΟΤΟΠΟΣ» είναι συγχρόνως μία κραυγή αγωνίας του σύγχρονου ανθρώπου που ζει καθημερινά την ισοπέδωση των πνευματικών αξιών και την εκμηδένιση της προσωπικότητάς του στις μεγαλουπόλεις του 21ου αιώνα. Μιχάλης Αρφαράς
--------------------------------------------------------------------------------
